دفتر کل توزیع شده (DLT) مخفف (Distributed Ledger) که به آن دفتر کل اشتراکی (Shared Ledger) نیز گفته می‌شود، یک سیستم دیجیتال برای ذخیره سازی، ثبت و نگه‌داری اطلاعات و تراکنش‌ها به صورت غیر متمرکز است.

در واقع این سیستم مجموعه‌ای از داده‌های تکراری، اشتراک گذاری شده و همگام سازی شده است که از نظر مکانی در تمام نقاط دنیا گسترده شده و هیچ تمرکز داده‌ای در بین این نقاط وجود ندارد.

به بیان ساده، به پایگاه داده‌ای که اطلاعات ثبت شده در آن توسط نقطه‌هایی (گره‌هایی) نگه‌داری شده که امکان حذف یا دست‌کاری این اطلاعات را غیر ممکن می‌سازد، دفتر کل توزیع شده می‌گویند.

از نخستین و مهم‌ترین نسخه‌های موفق دفتر کل توزیع شده، بلاک چین است که ایده آن در سال ۱۹۹۱ توسط استوارت هابر و اسکات استورنتا توصیف شد اما شهرت چندانی نداشت، تا این که در سال ۲۰۰۸ با به وجود آمدن بیت کوین توسط یک فرد ناشناس به نام ساتوشی ناکاموتو، بلاک چین و در نتیجه دفتر کل توزیع شده به شهرت جهانی رسیدند.

بسیاری معتقدند دفتر کل توزیع شده همان بلاک چین است در حالی که این طور نیست. بلاک چین با استفاده از فناوری دفتر کل توزیع شده به وجود آمده و یکی از زیر مجموعه‌های آن به حساب می‌آید.

ویژگی‌های دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger)

دفتر کل توزیع شده با ویژگی‌های منحصر به فرد خود توانسته در بازار اقتصاد دنیا تغییرات بزرگی به وجود بیاورد. این ویژگی ها عبارت‌اند از:

امنیت بالا

ساختار گره‌ای دفتر کل توزیع شده به گونه‌ای است که برای هک کردن آن نیاز به دسترسی به ۵۱ درصد کنترل شبکه DLT می‌باشد تا بتوان در آن تغییری به وجود آورد که این کار عملا غیر ممکن است. به همین دلیل شبکه‌هایی که تحت DLT به وجود آمده‌اند در مقابل حملات هکرها مقاومت بسیار خوبی از خود نشان می‌دهند.

غیر متمرکز بودن

همان‌طور که گفته شد گره‌های دفتر کل توزیع شده در سراسر جهان پخش شده است و هیچ گره مرکزی و یا اصلی‎‌ای وجود ندارد؛ بنابراین هیچ موسسه، ارگان و یا دولتی دسترسی به آن نداشته و نمی‌تواند اطلاعات آن را تغییر دهد.

کنترل کامل بر اطلاعات

کاربران دفتر کل توزیع شده با داشتن یک نسخه از این شبکه، دسترسی کامل بر اطلاعات خود داشته و با مدیریت لحظه‌ای آن، از به وجود آمدن بی‌نظمی جلوگیری می‌کنند.

سرعت بالا

در این تکنولوژی افراد به صورت همتا به همتا (peer to peer) به یکدیگر متصل اند و برای انجام تراکنش ها و یا  فعالیت های دیگر نیاز به شخص واسط نیست و تمامی فعالیت ها توسط اعضای شبکه صورت می گیرد، که این امر باعث افزایش سرعت تا حد قابل قبولی می شود.

چه کسانی به دفتر کل توزیع شده دسترسی دارند؟

هر فردی که قسمتی از شبکه را شکل داده باشد باید قابلیت دسترسی به دفتر کل را داشته باشد، و بتواند از طریق کلمه عبوری وارد دفتر کل شده و آن را مشاهده کند.
در رابطه با ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاک چین نیز، نمایش دفتر کل به شکل عمومی امری عادی است، بدین معنی که هرکسی می تواند در پایگاه داده دفتر کل به اطلاعات تراکنش ها دسترسی داشته باشد و آن ها را مشاهده کند. باید خاطر نشان کرد که دسترسی عموم به اطلاعات تراکنش ها روی دفتر کل توزیع شده به این معنی نیست که، افرادی که قابلیت دسترسی دارند امکان تغییر و یا حذف این اطلاعات را داشته باشند. برای اعمال تغییری در دفتر کل توزیع شده، تمامی افراد داخل شبکه باید به توافق  متقابل برسند که به این عمل اجماع گفته می شود. به بیان ساده تر به منظور تایید و نهایی شدن تغییری روی رکوردهای شبکه افراد شبکه باید با یکدیگر به توافق برسند.

دفتر کل توزیع شده چگونه کار می کند؟

بدون نیاز به بررسی از دیدگاه فنی، بطور ساده می شود گفت یک دفتر کل توزیع شده از طریق نودها عمل می کند. نودها نقاط ارتباطی روی شبکه هستند که از طریق شبکه های توزیع شده می توانند اطلاعات دریافت، ارسال، ذخیره و یا ایجاد کنند. در واقع یک نود، کامپیوتری است که نرم افزار دفتر کل توزیع شده را اجرا می کند.
می توان کنفرانس تلفنی را به عنوان مثالی در نظر گرفت. هرشخص که در این کنفرانس شرکت می کند یک نود است که ارتباط شبکه ای بین آن ها تضمین می کند که این افراد می توانند با یکدیگر صحبت کنند.
بنابراین برای درک بهتر نحوه عملکرد دفتر کل توزیع شده آشنایی با مفهوم گره یا “node” امری ضروری است. نودها نقاط ارتباطی هستند که به افراد و دستگاه ها امکان برقراری ارتباط در یک شبکه را می دهند.