بیت‌کوین اولین نمونه از ارزهای دیجیتال در حال رشدی است که به آنها کریپتوکارنسی (cryptocurrency) می‌گویند.

بیت کوین (bitcoin) که به اختصار BTC نام دارد، یک ارز دیجیتال رمزنگاری شده است که مستقل از هر کشور یا محدوده جغرافیایی عمل می­‌کند و توسط هر کسی که به اینترنت دسترسی داشته باشد، قابل استفاده است. بیت کوین به عنوان یک شبکه نظیر به نظیر (Peer to Peer) برای پرداخت­‌های آنلاین ایجاد شده است که نیازی به یک سیستم پاسخگو مرکزی ندارد و تراکنش‌ها بین افراد بدون واسطه انجام می‌شود.بیت کوین برای عملکرد خود به دو مکانیزم اساسی بلاکچین و فرآیند استخراج متکی است.

بیت کوین یک ارز مجازی است که با آن می توانید خرید و فروش کنید، سفارش آنلاین انجام دهید و یا سهام شرکت‌های تجاری را داد و ستد کنید.

مخترع بیت کوین چه کسی است؟

از «ساتوشی ناکاموتو» به عنوان مخترع بیت کوین نام برده می شود؛ نامی مستعار و اسرار آمیز که هویت اصلی آن علیرغم تلاش چندین ساله روزنامه نگاران هنوز فاش نشده است. تا کنون چندین نفر ادعا کرده اند که خالق آن بوده اند، اما نتوانسته اند ادعاهای خود را ثابت کنند و مشخصات خالق یا خالقان اصلی بیت کوین را هنوز کسی نمی داند.

بیت کوین به صورت اسکناس یا سکه وجود ندارد و بر خلاف ارزهایی مثل دلار یا یورو هیچ بانک مرکزی یا دولتی از آن پشتیبانی نمی کند. تولید و توزیع بیت کوین در کنترل هیچ حکومت، گروه یا سازمانی نیست. سازوکاری مخفی در آن وجود ندارد و قوانین آن که به صورت کدهای برنامه نویسی است برای همه قابل مشاهده است.

بیت‌کوین در واقع یک پول بی‌پشتوانه است چرا که دارای ارزش ذاتی نبوده و تغییرات در واحد آن تابع تغییرات در قیمت کالاهایی چون طلا و نقره و یا نرخ تورم و افزایش نقدینگی نیست.

۱۰ ویژگی‌های اصلی بیت‌کوین چیست؟

بیت‌کوین چندین ویژگی مهم دارد که آنرا از پول‌هایی که دولت‌ها آنرا پشتیبانی می‌کنند جدا می‌سازد.

۱ – بیتکوین بدون مرکز و غیرمتمرکز است.
شبکه بیت‌کوین توسط هیچ نهادی کنترل نمی‌شود.هر دستگاهی که بیت‌کوین استخراج می‌کند و تراکنش‌ها را پردازش می‌نماید قسمتی از شبکه بیت‌کوین را تشکیل می‌دهد و این کامپیوترها و سرورها با هم کار می‌کنند.
هزاران کامپیوتر و دستگاه استخراج در سرتاسر دنیا به شبکه بیت‌کوین وصل هستند و یک شبکه قدرتمند و تقریبا غیرقابل نفوذ را تشکیل داده‌اند.
پس هیچ مرکز باقدرتی نمی‌تواند قوانین پولی را سرهم‌بندی کند و باعث بحران شود. یا اینکه نمی‌تواند بیت‌کوین افراد از  آنها بگیرد.
اگر هم قسمتی از شبکه بیت‌کوین به هردلیلی آفلاین شود یا از کار بیفتد، بیت‌کوین همچنان به جریان خود ادامه می‌دهد.
۲ – شروع کار با آن ساده است.
بانک‌ها در دنیا شما را مجبور می‌کنند با کاغذبازی و تشریفات قانونی یک حساب بانکی باز کنید و باید حتی کارهای اضافه دیگری هم انجام دهید.
در حالیکه شما می‌توانید در کمتر از ۱ دقیقه، بدون پرسش و بدون و هیچ کارمزد و هزینه‌ای یک کیف پول بیت‌کوین نصب کنید.

۳_عرضه محدود
ارزهای فیات (دلار، یورو، ین و غیره) عرضه نامحدودی دارند؛ بانک‌های مرکزی می­‌توانند به اندازه دلخواه آنها را چاپ کنند و می­‌توانند نسبت به دیگران، ارزش پول را دستکاری کنند. در این صورت، دارندگان ارز، هزینه­‌های دستکاری و تغییر را متحمل می­‌شوند. در مقابل، عرضه بیت کوین محدود بوده و تعداد کل بیت کوین­‌ها، ۲۱ میلیون است.
۴– تراکنش‌ها می‌تواند نامحسوس باشد
خب، برخی از افراد می‌توانند چندین حساب بیت‌کوین داشته باشید و این حساب‌ها هیچ نام، آدرس و سایر اطلاعات شخصی ندارند و هیچ کس متوجه اینکه شما از چند حساب استفاده میکنید  نمی شود.

۵– کاملا شفاف است.
شبکه بیت‌کوین جزییات تک‌تک تراکنش‌هایی که در ابتدا در شبکه انجام شده است را در یک دفترکل به نام بلاک‌چین (Blockchain) نگهداری می‌کند.
اگر شما یک حساب بیت‌کوین عمومی داشته باشید، همه می‌توانند بگویند چند بیت‌کوین در آن آدرس نگهداری می‌شود.
۶ – کارمزد تراکنش‌ها ناچیز است.
بانک شما ممکن است برای انتقال بین‌المللی پول، مقدار زیادی از شما کارمزد دریافت کند اما بیت‌کوین اینطور نیست.

۷– قابل برگشت نیست.
زمانی که شما بیت‌کوین را ارسال کردید، هیچ راهی برای برگشت آن نیست مگر اینکه دریافت کننده آنرا به شما برگرداند.

۸_نظیر به نظیر (Peer to Peer)

گرچه گره ها وضعیت شبکه را ذخیره و گسترش می دهند ، اما پرداخت ها به طور مستقیم از یک شخص یا تجارت به شخص دیگر می روند. این بدان معناست که نیازی به “شخص ثالث مورد اعتماد” نیست که به عنوان واسطه عمل کند.

۹. تقسیم­‌پذیری
کوچک‌ترین واحد یک بیت کوین، ساتوشی نام دارد. ساتوشی یک صد میلیونم بیت کوین (۰.۰۰۰۰۰۰۰۱) است (یک بیت کوین برابر است با صد میلیون ساتوشی). بنابراین، با استفاده از بیت کوین، می­ توان معاملات خرد را انجام داد؛ معاملات کوچکی که از طریق پول سنتی امکان‌­پذیر نیستند.

بیت کوین چگونه کار می کند؟

از آنجا که BTC یک ارز دیجیتال است ،  با فناوری پیشرفته بلاکچین کار می کند ؛ یک دفتر عمومی مشترک است که تمام معاملات تایید شده بیت کوین را ثبت می کند. بلاکچین را به عنوان یک دفترچه حساب دیجیتالی از یک بانک سنتی در نظر بگیرید که در آن مانده حساب و معاملات شما ردیابی و ثبت می شود.

تفاوت اصلی این است که معاملات در بلاکچین بیت کوین در دسترس و قابل دسترسی برای همه افراد در شبکه است. این دفتر عمومی مشترک راه را برای سطح شفافیت بالا هموار می کند زیرا هر کسی در شبکه می تواند آدرس مبدا و مقصد یک معامله BTC را مشاهده کند.

چه کسی بیت کوین را کنترل می‌کند؟

هیچ فرد و مرجع مرکزی قدرت تغییر بیت کوین را در اختیار ندارد. برنامه نویس‌های متعددی وقت خود را برای ایجاد نرم‌افزارهای باز بیت کوین صرف می‌کنند ولی آنها فقط می‌توانند نرم‌افزار آن را بهبود بخشند و نمی‌توانند تغییری را بر پروتکل بیت کوین ایجاد کنند.
از آنجایی که شبکه بیت کوین توسط مرجع مرکزی نظارت و سیاست‌گذاری نمی‌شود، یک نفر و یا یک شرکت خاص نمی‌تواند قوانین یا تغییرات مطابق با خواست خودش را به شبکه تحمیل کند. برای اینکه تغییری بر شبکه‌ی بیت کوین اعمال شود، باید بیش از ۵۰ درصد استفاده کنندگان شبکه بیت کوین با نصب برنامه مرتبط تغییرات جدید را بپذیرند تا تغییرات بر کل شبکه اعمال شود.

چه تعداد بیت کوین وجود دارد؟

تمامی بیت‌کوین­‌هایی که می­‌توان استخراج کرد، ۲۱ میلیون است و تاکنون بیش از ۱۸ میلیون بیت‌کوین استخراج شده است. هر ۱۰ دقیقه یکبار، یک بلاک جدید در شبکه ایجاد می­‌شود و شبکه بیت‌کوین به صورت خودکار معادلات ریاضی را پیچیده‌­تر می‌­کند (استخراج بیت کوین سخت‌تر از قبل می‌­شود). اگر بتوان خیلی سریع بیت‌کوین­‌ها را استخراج کرد، افزایش بیش از حد و ناگهانی بیت کوین، منجر به تورم می­‌شود. بنابراین، نرم‌افزار بیت‌کوین به ­گونه­‌ای طراحی شده است که اگر بیت‌کوین به راحتی استخراج شود، شبکه محدودیت بیشتری را اعمال می‌کند.

در ژانویه سال ۲۰۰۹، هنگامی که اولین نسخه نرم‌افزار متن باز بیتکوین در دسترس قرار گرفت، اولین بلاک با نام “بلاک پیدایش” (Genesis block) استخراج شد و ۵۰ بیتکوین به عنوان پاداش به کسی که اولین بلاک را استخراج کرد، به آدرس ۱A1zP1eP5QGefi2DMPTfTL5SLmv7DivfNa ارسال شد. هر بار که یک بلاک جدید استخراج می­‌شود، ماینر مقداری بیت کوین به عنوان پاداش استخراج دریافت می‌کند.

سکه‌های بیت کوین چگونه به دست می آیند؟

همانطور که گفته شد در طراحی اولیه شبکه، تعداد مشخص ۲۱ میلیون بیت کوین تعریف شده است. این بیت کوین‌ها در دسترس نیستند و باید توسط افراد و با دستگاه‌های مخصوصی بیرون کشیده شوند.
به طور ساده باید گفت بیت کوین از حل مسائل ریاضی پیچیده به دست می آید. برای این کار دستگاه‌های محاسبات مخصوص استخراج (ماینر)، عددهای مختلف را در یک تابع ریاضی به نام تابع هش امتحان می کنند تا بتوانند خروجی را پیش بینی کنند. اولین فردی که مسئله را حل کرد وبه تابع صحیح رسید، مقدار مشخصی بیت کوین به عنوان پاداش دریافت می کند. سپس به بقیه افراد شبکه اعلام می کند که اینجا به جواب رسیده است. در نتیجه بقیه افراد به سراغ مسئله بعدی در بلوک بعدی می روند.
به دلیل شرایط به وجود آمده، امروزه دیگر کمتر فردی به صورت انفرادی اقدام به استخراج بیت کوین می کند. بلکه برای انجام این کار به محل‌هایی می پیوندد که اصطلاحا استخر استخراج (Mining Pool) نامیده می شوند.
در این روش، افراد از سرتاسر دنیا دستگاه‌هایشان را به یک شبکه مشترک یا همان «استخر استخراج» وصل می کنند و این شبکه یکپارچه است که با توان پردازشی بالاتر به نمایندگی از استخراج کننده‌ها مسائل را حل کرده و پاداش‌ها را دریافت می کند. سپس پاداش‌ها بر حسب توان پردازشگرها بین افراد شرکت کننده پخش می شود.
میزان پاداش ۱۲.۵ بیت کوین به ازای رمزگشایی از هر بلوک بود. اما این مقدار اکنون به تقریبا نصف، معادل ۶.۲۵ بیت کوین کاهش یافته است. این نصف معادل ۶.۲۵ بیت کوین کاهش یافته است. این نصف شدن که توسط سازنده شبکه بیت کوین تعبیه شده است، هر چهار سال یکبار صورت می گیرد و هدف از آن کنترل تورم بیت کوین است.
چهار سال بعد یعنی در ماه مه سال ۲۰۲۴ این میزان پاداش بار دیگر نصف خواهد شد.